ประเพณีกองข้าวตำบลคลองตำหรุ

ประเพณีกองข้าวตำบลคลองตำหรุ

ประวัติความเป็นมา

ประเพณีกองข้าว เป็นประเพณีท้องถิ่นของตำบลคลองตำหรุ ที่สืบต่อๆกันมาตามประวัติ เล่าว่าประเพณีกองข้าวจัดในหลายอำเภอ อาทิเช่น อำเภอเมืองชลบุรี อำเภอศรีราชา อำเภอบางละมุง อำเภอพนัสนิคมฯลฯ ครั้นกาลเวลาล่วงเลยผ่านไปในบางพื้นที่ประเพณีได้เลือนหายไป ที่ตำบลคลองตำหรุ ยังคงอนุรักษณ์ไว้อย่างต่อเนื่องและเหนียวแน่น จนกระทั่งกลายเป็นประเพณีเอกลักษณ์ของชาวตำบลคลองตำหรุ โดยกำหนดจัดประเพณีกองข้าว เดือนเมษายน ของทุกปี

เมื่อถึงช่วงเทศกาลกองข้าวของทุกปี ชาวบ้านจะนัดหมายกันมา นำสำรับข้าวปลาอาหารทั้งคาวหวานมากองรวมกันและเชิญภูติผีทั้งหลายมากินปีละครั้ง โดยเชื่อว่าภูติผีจะไม่มาทำอันตรายชีวิตครอบครัวหรือทรัพย์สินของตนเองหลังพิธีเซ่นไหว้ชาวบ้านจะล้อมวงรับประทานอาหารร่วมกัน มีการร้องรำทำเพลง การละเล่นสนุกสนาน มีเคล็ดว่าทุกคนจะไม่นำอาหารที่เหลือกลับบ้านแต่จะทิ้งไว้เป็นทานแก่สัตว์ สำหรับการจัดงานกองข้าวตำบลคลองตำหรุ เทศบาลตำบลคลองตำหรุ องค์การบริหารส่วนตำบลคลองตำหรุ กำนัน ผู้ใหญ่บ้าน ผู้นำชุมชน พ่อค้าแม่ค้า ประชาชนชาวคลองตำหรุ ร่วมกันจัดกิจกรรม ที่หลากหลายและสื่อถึงความเป็นไทย เช่น การจัดพิธีกองข้าวบวงสรวง เป็นประเพณีความเชื่อของชาวตำบลคลองตำหรุ ที่มีอาชีพด้านการประมงและการเกษตร ซึ่งก่อนจะทำต้องมีการไหว้พวกผีปีศาจ และเมื่อมีเวลาว่างประมาณเดือน 4 ชาวบ้านจะมารวมกันและนำอาหารมาไหว้เจ้าที่เจ้าทาง เทวดา ผีไม่มีญาติ โดยนำเอาอาหารใส่กระทงไหว้หรือใส่หม้อ และอาหารที่เหลือจะแบ่งกันรับประทาน โดยไม่เอากลับบ้าน ได้จัดพิธีโดยได้เชิญผู้ประกอบพิธี และตั้งเครื่องบวงสรวงอย่างถูกต้อง

พิธีกรรม

เมื่อใกล้จะถึงกำหนดงานประเพณีกองข้าวบวงสรวงชาวบ้านก็จะแบ่งหน้าที่กันว่าใครจะทำอะไรบ้างเช่น การชำระล้าง ปัดกวาด ตกแต่ง บริเวณประกอบพิธีเตรียมเครื่องบูชา ตีฆ้อง ประกาศว่าจะเริ่มประเพณีในวันรุ่งขึ้น ขอเชิญร่วมพิธีให้พร้อมเพียงกัน เมื่อถึงวันงาน ขาวบ้านก็จะมาพร้อมกันบริเวณงาน เช่น บริเวณศาลเจ้าพ่อหลักเมือง จังหวัดชลบุรีพิธีเกี่ยวกับการเชิญเจ้าพ่อต่าง ๆ มาเข้าทรง แล้วชาวบ้านก็จะถามว่าเย็นนี้จะนัดกองข้าวกันที่ไหนเจ้าที่เข้าทรงก็จะบอกสถานที่ที่จะไปกองข้าวให้ทราบโดยทั่วกัน เป็นอันเสร็จพิธีตอนเช้าวันแรก วันที่สองที่สามก็กระทำเช่นเดียวกันการเชิญเจ้าที่นี้กระทำติดต่อกัน 3 วัน พิธีการตอนเย็นเริ่มเมื่อเวลาประมาณ 16.30 น.บรรดาลูกช้างชาวบ้านจะพากันไปที่ที่เจ้าบอกให้ทราบในตอนเช้าซึ่งส่วนใหญ่จะตรงกันทุกปี วันแรกจะเป็นบริเวณชุมชนตอนบน วันที่สองจะเป็นชุมชนตอนกลาง และ วันที่สาม จะเป็นชุมชนตอนล่าง เมื่อมาถึงสถานที่ดังกล่าว ก็จัดแจงปูเสื่อ วางข้าวปลาอาหาร และอุปกรณ์อื่นๆที่เตรียมมา เช่น ธูป พิณพาทย์จะเริ่มบรรเลงเพลง ลูกช้างกลุ่มหนึ่งจัดสร้างศาลเพียงตา นำขนมต้มแดง บายศรีปากชาม มาวางไว้บนศาล ในช่วงเวลาเดียวกันนี้ ชาวบ้านกลุ่มอื่นที่นำข้าวปลาอาหารคาว-หวาน มาก็จะนำมาวางรวมกันไว้ เมื่อได้เวลาคนทรงก็จะไปที่ศาล ยกถาดบายศรีขึ้นรำถวายของ แล้วสั่งให้เจ้าของสำหรับแบ่งข้าวปลาอาหารที่นำมา ออกมากองไว้ที่หน้าสำหรับของแต่ละคนจะมีใบตองวางอยู่ แล้วแบ่งข้าวและกับข้าวต่างๆพร้อมทั้งของหวานลงบนใบตองนั้นเพื่อให้ภูติผีที่หิวโหยได้กินอิ่มหนำสำราญ เป็นเวลา 3 วัน เพื่อวิญญาณเหล่านี้จะได้ไม่มารบกวนบ้านเมืองก็จะอยู่เย็นเป็นสุข จึงมีผู้ที่เข้าใจกันว่าที่เรียกประเพณีนี้ว่า "พิธีกองข้าว" หรือ "ประเพณีกองข้าวบวงสรวง" ก็คงเนื่องมาจากการนำข้าวปลาอาหารออกมาวางรวมกันบนใบตองและเชิญภูติผีที่หิวโหยมากินนั่นเอง

ประเพณีกองข้าวบวงสรวง เป็นประเพณีที่สะท้อนให้เห็นถึงความเชื่อความปรารถนา และ คุณธรรมของชุมชนกล่าวคือ ความเชื่อที่ปรากฏอยู่ในประเพณีนี้คือความเชื่อในเรื่องวิญญาณ ทั้งดีและไม่ดี ซึ่งมีอยู่ในธรรมชาติ เช่นเจ้าป่า เจ้าเขา เจ้าทะเล รุกขเทวดา ผีบรรพบุรุษ ผีไม่มีญาติทั้งหลาย เชื่อว่าสิงสถิตอยู่กับธรรมชาติ บ้างก็ร่อนเร่หลอกหลอนทำร้ายผู้คนหากผีเหล่านี้นั้นต้องอดอยาก ฉะนั้นในปีหนึ่ง ๆ ควรจะได้เลี้ยงผีกันสักครั้งให้อิ่มหนำสำราญจะได้ไม่มารบกวนหรอกหลอนและทำร้าย และพยายามเลี้ยงอย่างทั่งถึง

กศน.ตำบลคลองตำหรุ ได้มีส่วนรวมในประเพณีกองข้าวของตำบลคลองตำหรุทุกปี กศน.ตำบลคลองตำหรุ จะจัดทำน้ำสมุนไพร เช่น น้ำกระเจี๊ยบ และ น้ำมะตูม ไปร่วมทำบุญเลี้ยงพระ และมาไหว้เจ้าที่เจ้าทาง เทพดา ผีไม่มีญาติ ร่วมถึงเลี้ยงประชาชนที่มาเข้าร่วมประเพณี และ กศน.ตำบลคลองตำหรุ ยังได้ทำยาดมสมุนไพรแจกผู้ที่มาร่วมงานอีกด้วย

การทำน้ำสมุนไพร