วัดใหญ่ชัยมงคล

วัดใหญ่ชัยมงคล ตั้งอยู่บ้านกมลราษฎร์ หมู่ที่ 1 ตำบลบ้านใหม่ไชยมงคล อำเภอทุ่งเสลี่ยมจังหวัดสุโขทัย สังกัดคณะสงฆ์มหานิกาย วัดนี้เดิมเป็นที่ตั้งของวัดโบราณในสมัยเมืองบางขลัง ซึ่งยังมีซากสิ่งก่อสร้างเหลือไว้ศึกษา ปัจจุบันกรมศิลปากรได้ขึ้นทะเบียนโบราณสถาน เป็นมรดกของชาติ และมีลานปฏิบัติธรรมที่ชาวบ้านจะมารวมตัวกันทุกวันอาทิตย์เพื่อทำวัดเย็น โดยรอบบริเวณวัดจะสะอาดร่มรื่นด้วยความร่วมมือร่วมใจกันรักษา

วิหาร หันหน้าไปทางทิศตะวันออก มีหลังคาเครื่องไม้มุงกระเบื้อง มีบันไดขึ้นทางทิศตะวันออก จากการขุดแต่งพบว่าวิหารจะเป็นส่วนที่สร้างขึ้นในสมัยหลัง ราวพุทธศตวรรษที่ 20-21 มุมทั้งสี่ของเจดีย์ประธาน เป็นเจดีย์รายก่อด้วยศิลาแลง รูปทรงของเจดีย์รายทั้งสี่ น่าจะเป็นเจดีย์ปราสาทหรือทรงมณฑป คาดว่าสร้างขึ้นสมัยเดียวกัน ยังพบว่ามีการฝังภาชนะดินเผาบรรจุกระดูกไว้ที่ฐานของเจดีย์ประธาน และเจดีย์รายบางองค์ด้วย ภาชนะบรรจุกระดูกที่พบเป็นภาชนะดินเผาเนื้อแกร่ง ไม่เคลือบ เรียกกันว่า ไหปากแตร นอกจากเจดีย์รายที่มุมทั้งสี่แล้ว พบว่าในระยะต่อมาได้มีการสร้างเจดีย์รายเพิ่มขึ้นอีกเป็นจำนวนมากซึ่งเหลือหลักฐานเพียงส่วนฐาน สันนิษฐานว่าส่วนใหญ่เป็นทรงมณฑป

เจดีย์ประธาน จากการขุดแต่งพบฐานเจดีย์ประธานขนาดใหญ่ เป็นรูปสี่เหลี่ยมขนาด 11 x 11 เมตร จากส่วนที่เหลืออยู่สันนิษฐานว่าน่าจะเป็นเจดีย์ทรงระฆัง สิ่งที่น่าสนใจคือ บริเวณพื้นบานประทักษิณปูด้วยแผ่นศิลาแรงรูปสี่เหลี่ยมผืนผ้าลักษณะเช่นนี้คล้ายกับพื้นบานประทักษิณที่วัดโบสถ์นอกจากนี้ยังมีลักษณะพิเศษบางประการคือ เสาร์ศิลาแลงที่ปักเรียงเป็นระยะ ๆ รอบลานประทักษิณ ซึ่งคงหมายถึงเป็นพื้นที่พิเศษหรือ แทนกำแพงแก้วในส่วนของเจดีย์ประธานเพียงองค์เดียว

กำแพงแก้ว สร้างโดยใช้ศิลาแลงเป็นท่อนยาวปักเรียงเป็นแถวรูปสี่เหลี่ยมล้อมรอบกลุ่มโบราณสถานที่ทับหลังวางทับด้านบนอีกชั้นหนึ่ง โดยมีช่องประตูทางเข้าอยู่ทางด้านทิศตะวันตกลักษณะของกำแพงแก้วเช่นนี้คล้ายกับที่วัดโบสถ์ ที่วัดพระศรีรัตนมหาธาตุเมืองศรีสัชนาลัย และที่วัดพระแก้วเมืองกำแพงเพชร

โบราณสถานวัดใหญ่ชัยมงคล เป็นกลุ่มโบราณสถานที่มีอายุสมัยสองระยะคือ ระยะที่หนึ่ง มีการสร้างโบราณสถานหลักของวัด คือเจดีย์ประธานและเจดีย์ราย ที่มุมทั้งสี่ของเจดีย์ประธานรวมทั้งกำแพงแก้ว สันนิษฐานว่า น่าจะมีอายุในราวพุทธศตวรรษที่ 19-20 ระยะที่สอง มีการสร้าโบราณสถานเพิ่มเติมขึ้นมาเป็นจำนวนมาก ได้แก่ เจดีย์รายองค์อื่น ๆ และวิหาร สันนิษฐานว่า กลุ่มโบราณสถานในระยะที่สองนี้ น่าจะมีอายุในราวพุทธศตวรรษที่ 21-22 โดยพบหลักฐานเป็นก้อนอิฐที่มีเลขหนึ่งกับเลขสาม ซึ่งผู้เชี่ยวชาญด้านอักษรศาสตร์ของกรมศิลปากรได้วิเคราะห์ว่า เป็นตัวเลขในสมัยอยุธยา ราวพุทธศตวรรษที่ 21-22
(ผู้เชี่ยวชาญก่องแก้ว วีระประจักษ์) ข้อมูลโดย นางสาวนาตยา ภูศรี นักโบราณคดี

ศาลาเมธีกล้าธรรม เป็นศาลาที่ใช้สำหรับต้อนรับศรัทธาที่มาร่วมทำบุญกับทางวัด

ป่าไผ่เวฬุวัน สถานปฏิบัติธรรมสำหรับพระสงฆ์ นักศึกษา ประชาชน ในวันสำคัญทางพุทธศาสนา

ข้อมูลเนื้อหา : พระชิตวร ธีรปัญโญ เลขาเจ้าคณะตำบลบ้านใหม่ไชยมงคล
เรียบเรียงเนื้อหา : นางธนวรรณ แกล้วกล้า นางสาวนภาพร ศรีสังข์
นางสาวกัญญาวีร์ ทับแก้ว นางสาวสุนิษา สีดา
ภาพถ่าย/ภาพประกอบ : นางสาวสุนิษา สีดา นายชุติพงศ์ พิชัยสุขวัฒน์
ข้อมูล TKP อ้างอิง : https://264sukhothai.blogspot.com/2021/08/blog-post.html?m=0