กลุ่มผลิตภัณฑ์จักสานไม้ไผ่ บ้านคลองพี หมู่ที่ 9 ต าบลบาละ  อ าเภอกาบัง จังหวัดยะลา (ตามโครงการจัดการศึกษาเพื่อพัฒนาทักษะอาชีพ กับ กศน.อ าเภอกาบัง)

ที่มาของผลิตภัณฑ์จักสานไม้ไผ่และวัสดุจากธรรมชาติ

ในพื้นที่อ าเภอกาบัง มีทรัพยากรไม้ไผ่เป็นจ านวนมาก และพบว่ายังไม่มีการน าไม้ไผ่มา แปรรูปเป็นผลิตภัณฑ์ของใช้ต่าง ๆ ในครัวเรือน กศน.อ าเภอกาบัง จึงได้เล็งเห็นความส าคัญจึงได้ ท าการส ารวจความต้องการฝึกอาชีพเพื่อสร้างรายได้และมีงานท าของกลุ่มแม่บ้าน/สตรี  บ้านคลองพี หมู่ที่ 9 ต าบลบาละ อ าเภอกาบัง จังหวัดยะลา ที่มีความต้องการจัดตั้งกลุ่มอาชีพเพื่อสร้างรายได้เสริม ให้กับครอบครัว ซึ่งมีสมาชิกกลุ่มแม่บ้าน/สตรี ร่วมจัดตั้งกลุ่ม จ านวน 10  คน โดยนางธันญารัตน์ มณีรัตน์ เป็นผู้น ากลุ่มจัดท าผลิตภัณฑ์ จักสานไม้ไผ่และวัสดุจากธรรมชาติ

ในปีงบประมาณ พ.ศ.2561 กศน.อ าเภอกาบัง ได้ส่งเสริมและสนับสนุนงบประมาณด้านวัสดุ อุปกรณ์ และวิทยากรผู้มีความรู้ ความช านาญการในการแปรรูปผลิตภัณฑ์จักสานไม้ไผ่และวัสดุจาก ธรรมชาติ ได้แก่ จักสานของใช้ในครัวเรือน เช่น กระด้ง ชลอม ตุ้มดักปลาไหล และตะกร้าหรือ เข่งใส่ของ อีกทั้งเป็นการ ส่งให้เสริมและสนับสนุนภูมิปัญญา/ปราชญ์ชาวบ้านด้านการจักสานไม้ไผ่ สามารถถ่ายทอดให้กับคนรุ่นหลังต่อไปได้

วัสดุ

1. ไม่ไผ่ 2. ต้นคลุ้ม

3. หวาย 4. กะลามะพร้าว

อุปกรณ์

1. มีดพร้า

2. มีดตอก

3. เลื่อย

1) ขั้นตอนการท าจักสานชลอม

1. เลือกล าไม้ไผ่ที่มีความยาวของล าปล้องประมาณ 90-100 เซนติเมตร

2. ตัดไม้ไผ่ออกเป็นปล้อง ๆ

3. ผ่าไม้ไผ่ออกเป็นซี่เล็ก ๆ ประมาณครึ่งเซนติเมตร และผ่าให้ได้ขนาดซี่ในการขัดชลอม

4. ฉีกไม้ไผ่ที่ผ่าแล้วออกเป็นซี่ ๆ แล้วน าไปเหลาให้ลักษณะแบนสวยงาม

5. น าซี่ไม้ไผ่ที่เหลาเรียบร้อยมาสานเป็นลายตานกเปล้า เพื่อท าเป็นชลอม

2) ขั้นตอนการท าจักสานตุ้มดักปลาไหล

1. เลือกต้นคลุ้มที่ขนาดสวยงามและเหมาะสม ความยาวประมาณ 2.5-3 เมตร

2. ตัดต้นคลุ้มออกจากกอ

3. น าต้นคลุ้มที่ตัดแล้วมาผ่า แล้วฉีกออกเป็นซี่ๆ ท าการเหลาลบเหลี่ยม ลบความคม

4. น าซี่ต้นคลุ้มที่เหลาแล้ว มาสานเป็นลายขัดให้เป็นรูปวงกลม (ดังรูป)

5. ท างาตุ้มเพื่อดักปลาไหล โดยการเจาะรูให้เป็นรูปวงกลม ขนาดเส้นผ่าศูนย์กลางประมาณ

2.5 นิ้ว

6. น าไม้ไผ่มาท างาตุ้ม ใส่ลงไปในที่เจาะรูไว้ เพื่อกันปลาไหลออก

7. น ากะลามะพร้าวมาเจาะรูผูกเชือก เพื่อน ามาปิดด้านบนของตุ้มดักปลาไหล

3) ขั้นตอนการท าจักสานตะกร้า (เข่งใส่ของ)

1. เลือกต้นคลุ้มที่ขนาดสวยงามและเหมาะสม ความยาวประมาณ 2.5-3 เมตร

2. ตัดต้นคลุ้มออกจากกอ

3. น าต้นคลุ้มที่ตัดแล้วมาผ่า แล้วฉีกออกเป็นซี่ๆ ที่มีขนาดตามความเหมาะสม  และท าการ เหลาลบเหลี่ยม ลบความคม

4. น าซี่ต้นคลุ้มที่เหลาแล้ว มาสานเป็นลายขัดให้เป็นรูปวงกลมหรือสี่เหลี่ยม  แล้วแต่

ความชอบ

4) ขั้นตอนการท าจักสานกระด้ง

1. เลือกล˚าไม้ไผ่ไทยที่ไม่อ่อนและไม่แก่จนเกินไป

2. ตัดไม้ไผ่ความยาวประมาณ 80 เซนติเมตร

3. ผ่าไม้ไผ่ออกเป็นซี่เล็ก ๆ ประมาณครึ่งเซนติเมตร และท˚าการเหลาลบเหลี่ยม ลบความคม

4. ตัดไม่ไผ่ความยาวประมาณ 1.5 เมตร จ˚านวน 2 อัน และท˚าการเหลาลบเหลี่ยม ลบความ คม เพื่อน˚ามาท˚าปากกระด้ง

5. ท˚าการสานให้เป็นลายบ้องยอง หรือลายสอง ให้ได้ขนาดตามที่ต้องการ

6. น˚าลายที่สานไว้มาขึ้นขอบเพื่อท˚าเป็นกระด้ง

7. น˚าหวายเส้นเล็กมาผ่า 4 ซี่ และท˚าการเหลาลบเหลี่ยม ลบความคม แล้วน˚าหวายมาผูกที่ ขอบกระด้ง และน˚าหวายอีก 1 เส้น มาถักเป็นลายหางจระเข้ หรือลายหางแลน สิ่งที่ต้องการพัฒนาต่อยอดร่วมกับอาชีวศึกษา

1. เครื่องมือ/อุปกรณ์ส˚าหรับแปรรูปไม้ไผ่ ได้แก่

1.1 เครื่องมือส˚าหรับผ่าไม้ไผ่ จ˚านวน 3 ตัว

1.2 เครื่องมือเหลาซี่ไม่ไผ่ จ˚านวน 3 ตัว

2. การบรรจุภัณฑ์ ผลิตภัณฑ์จักสานไม้ไผ่และวัสดุจากธรรมชาติ

3. ช่องทางการตลาดและจ˚าหน่ายผลิตภัณฑ์จักสานไม้ไผ่และวัสดุจากธรรมชาติ ของกลุ่ม ผลิตภัณฑ์จักสานไม้ไผ่ บ้านคลองพี หมู่ที่ 9 ต˚าบลบาละ อ˚าเภอกาบัง จังหวัดยะลา

ข้อมูลเนื้อหา เรื่องราว เขียนโดย คณะทีมงาน กศน.ต˚าบลบาละ ภาพถ่าย/ภาพประกอบ โดย คณะทีมงาน กศน.ต˚าบลบาละ

ดาวน์โหลดเอกสาร