สืบสาน อนุรักษ์ศิลป์ ภูมิปัญญาผ้าทอ
ประเภทภูมิปัญญาท้องถิ่น: การประกอบอาชีพในท้องถิ่น
นางสิงห์ จันทะคุณ (ป้าสิงห์) อาศัยอยู่บ้านเลขที่ 40/2 หมู่ 8 ตำบลป่าแดง อำเภอชาติตระการ จังหวัดพิษณุโลก รหัสไปรษณีย์ 65170 เกิดวันที่ 2 กุมภาพันธ์ 2502 อายุ 63 ปี
เดิมป้าสิงห์เป็นคนอำเภอนครไทย จังหวัดพิษณุโลก ป้าสิงห์มีพี่น้องทั้งหมด 5 คน แต่ด้วยความสภาพทางครอบครัวที่ประสบปัญหามากกมาย ทำให้ป้าสิงห์เรียนจบเพียงชั้นประถมศึกษาปีที่ 4 ด้วยที่ป้าสิงห์เป็นพี่สาวคนโตของครอบครัว ทำให้ต้องรับผิดชอบเลี้ยงดูน้อง ๆ ทั้ง 4 คน ช่วยพ่อ แม่ แต่ด้วยความใฝ่รู้ ต้องการที่จะพัฒนาตัวเอง มีความเพียรพยายาม เมื่อมีโอกาสจึงได้เข้าศึกษาต่อจนจบการศึกษาระดับมัธยมศึกษาตอนปลาย จากศูนย์การศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัยอำเภอชาติตระการ การเรียนรู้ทำให้ได้มีโอกาสต่าง ๆ เข้ามา และการที่ไม่หยุดที่จะเรียนรู้ ไม่หยุดการพัฒนาตนเอง จึงได้เรียนต่อในระดับปริญญาตรี สาขาพัฒนาชุมชน จากสถาบันการเรียนรู้เพื่อปวงชน มหาวิทยาลัยชีวิต
ประวัติความเป็นมาองค์ความรู้จากภูมิปัญญา
ป้าสิงห์ เริ่มเรียนรู้การทอผ้าเมื่อปี พ.ศ. 2510 ซึ่งมีอายุเพียง 12 ปี ได้รับการถ่ายทอดความรู้จากย่า ยาย และแม่ เรียนรู้การทอผ้าตั้งแต่ขั้นตอนการปลูกฝ้ายเอง ปั่นฝ้ายเอง จนเป็นเส้นด้าย จนกระทั่งการทอในทุกขั้นตอน เพราะความยากจนของครอบครัวจึงต้องทอผ้าเพื่อใช้เองในครอบครัว ทอผ้าให้พ่อ แม่ และน้อง ๆ ได้สวมใส่ รวมถึงการทอมุ้งเพื่อใช้งาน จากการฝึกฝนประสบการณ์การทอผ้ามาจนถึงปัจจุบัน เป็นระยะเวลา 51 ปี
ป้าสิงห์ เป็นคนที่มีใจรักศิลปะการทอผ้ามัดหมี่และสืบทอดรักษา วิธีการทอผ้ามัดหมี่ ลายผ้าทอมัดหมี่จากบรรพบุรุษ จากการทอกี่กระทบแบบโบราณ พัฒนาเป็นกี่กระตุก อีกทั้งพัฒนาลวดลายบนผืนผ้าให้มีความหลากหลาย ทั้งรูปแบบและสีสันของผ้าทอ จนกระทั้งเมื่อปี พ.ศ. 2543 จังหวัดพิษณุโลกได้จัดการประกวดการผ้าทอมัดหมี่ลายดอกปีบขึ้น เพื่อสร้างลายผ้าทอที่เป็นเอกลักษณ์ของทางจังหวัดพิษณุโลก ป้าสิงห์ได้คิดค้นการมัดหมี่ลายดอกปีบเพื่อส่งเข้าร่วมการประกวด ป้าสิงห์ได้รับรางวัลที่ 2 แต่ลายผ้าทอมัดหมี่ลายดอกปีบที่สร้างสรรค์ขึ้น ได้รับคัดเลือกเป็นลายผ้าประจำจังหวัดและใช้อย่างแพร่หลาย และเนื่องในโอกาสเฉลิมพระชนมพรรษา 90 พรรษา สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง ผ้าลายดอกปีบได้รับคัดเลือกเป็นผ้าลายอัตลักษณ์ประจำจังหวัดพิษณุโลก จากกล้าไม้พระราชทานจากสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ ในรัชกาลที่ 9 สู่ผ้าทอดอกปีบที่เป็นเอกลักษณ์ ผ้าทอดอกปีบสีม่วง มีความโดดเด่น สวยงาม มัดลายอย่างประณีต และทอแน่นทุกเส้นด้าย พิถีพิถันทุกขั้นตอนเพื่อให้ผ้าออกมามีคุณภาพอย่างดีที่สุด ด้วยใจรักการทอผ้ามัดหมี่ต้องการอนุรักษ์และรักษาภูมิปัญญาท้องถิ่นในการทอผ้ามัดหมี่ จึงไม่คิดที่จะจดทะเบียนลิขสิทธิ์เพื่อแสดงความเป็นเจ้าของผลงานแต่อย่างใด ต้องการให้ทุกคนนำลายผ้าดอกปีบไปสร้างอาชีพ สร้างรายได้ให้กับตนเองและชุมชนของตนเองได้ ป้าสิงห์ได้รวบรวมคนที่มีใจรักในการทอผ้าก่อตั้งกลุ่มทอผ้าบ้านนาเมือง หมู่ 8 ตำบลป่าแดง อำเภอชาติตระการ จังหวัดพิษณุโลก เมื่อปี พ.ศ. 2531 ปัจจุบันกลุ่มทอผ้าได้จัดตั้งเป็นกลุ่มวิสาหกิจชุมชน มีสมาชิกทั้งหมด 64 คน เป็นผู้สูงอายุ 24 คน โดยสมาชิกในกลุ่มจะมีการบริหารจัดการตามที่มีผู้สั่งผลิตอย่างเป็นระบบ สมาชิกในกลุ่มมีรายได้จากการทอผ้าตามที่มีผู้สั่งผลิตและมีเงินปันผลที่ได้รับจากการลงหุ้นในกลุ่มทอผ้าเป็นรายได้อีกช่องทางหนึ่ง
สถานที่ที่ตั้ง (พิกัด) ของผู้เป็นภูมิปัญญา
กลุ่มทอผ้าบ้านนาเมือง หมู่ 8 ตำบลป่าแดง อำเภอชาติตระการ
พิกัด : 17.2802034,100.5821412
เป็นวิทยากรในการอบรมหลักสูตรการทอผ้ามัดหมี่ให้กับหน่วยงานต่าง ๆ
จัดตั้งกลุ่มเป็นแหล่งเรียนรู้การทอผ้ามัดหมี่ให้กับนักเรียน นักศึกษา และประชาชนที่สนใจ
ร่วมอนุรักษ์ภูมิปัญญาการทอผ้ามัดหมี่ด้วยการสวมใส่ผ้าไทย และการเดินแบบผ้าไทย
พัฒนาตนเอง พร้อมทั้งต่อยอดองค์ความรู้ด้านการทอผ้าอยู่เสมอ
ผลิตภัณฑ์และรางวัลต่าง ๆ
วิดีทัศน์การนำภูมิปัญญาการทอผ้าในเพจ OOCC สำนักงาน กศน จังหวัดพิษณุโลก
เพจผ้าทอบ้านนาเมือง และ OOCC กศน.ตำบลป่าแดง
ผู้ให้ข้อมูล ผู้เขียนหรือผู้เรียบเรียงเนื้อหา
นางสิงห์ จันทะคุณ ผู้ให้ข้อมูล
นายอัษฎาพร พ่วงปิ่น ครู กศน.ตำบลป่าแดง รวบรวมเรียบเรียง
Post a Comment