อาชีพการเลี้ยงกุ้งก้ามกราม

กุ้งก้ามกราม โดยธรรมชาติสามารถพบเห็นได้ตามแม่น้ำลำคลอง แทบทุกจังหวัดในภาคกลางและภาคใต้ของประเทศไทย ซึ่งสมัยก่อนนั้นกุ้งชนิดนี้ค่อนข้างชุกชุมจับได้ง่าย ชาวบ้านนำมาประกอบอาหารตามครัวเรือน หรืออาจจะเป็นการสร้างรายได้ให้กับชาวบ้านทั่วไปที่ไปจับหา แต่ด้วยสภาพแวดล้อมปัจจุบันที่มีความเปลี่ยนแปลงไป จึงทำให้กุ้งก้ามกรามที่อยู่ตามแหล่งน้ำธรรมชาติมีจำนวนลดน้อยลงทำให้ปริมาณที่มีอยู่ไม่เพียงพอต่อความต้องการของตลาด จึงทำให้เกิดการเลี้ยงเป็นเชิงการค้ามากขึ้น เพื่อตอบสนองต่อความต้องการของผู้บริโภค 

ชาวบ้านโนนหัวช้าง หมู่ 13 บ้านโนนภักดี หมู่ 9 ตำบลนาเชือก อำเภอยางตลาด จังหวัดกาฬสินธุ์ เกษตรกรผู้ประกอบอาชีพเลี้ยงสัตว์ปลา ได้บูรณาการอาชีพท้องถิ่นดั้งเดิมจากการเลี้ยงสัตว์ปลา หันมาประกอบอาชีพเลี้ยงกุ้งก้ามกราม ตามบริบทของพื้นที่ทำกินที่มีพื้นที่ใกล้แหล่งน้ำสำคัญที่มีคลองชลประทานไหลผ่านจากเขื่อนลำปาว

นายเคน  มังครุดอน และ  นางราศรี  มังครุดอน หนึ่งในเกษตรกรผู้เลี้ยงกุ้งก้ามกราม สามีภรรยาชาวบ้านโนนภักดี ผู้ริเริ่มการเลี้ยงกุ้งก้ามกรามน้ำจืด ในพื้นที่ ตำบลนาเชือก อำเภอยางตลาด จังหวัดกาฬสินธุ์ โดยเมื่อ ปี พ.ศ. 2530 มีตัวแทนเกษตรกรผู้จำหน่ายพันธุ์ลูกกุ้งจากภาคกลางมาสำรวจข้อมูลในการหาเกษตรกรผู้ที่สนใจเลี้ยงกุ้งก้ามกราม ในพื้นที่ตำบลนาเชือก ซึ่งมีบริบทติดกับเขื่อนลำปาว เป็นพื้นที่ที่เหมาะสมในการเลี้ยงสัตว์น้ำ และมีคลองชลประทานไหลผ่านและแหล่งน้ำอุดมสมบูรณ์ตลอดทั้งปี 

ซึ่งนายเคน  มังครุดอน และภรรยาได้สนใจในการนำพันธุ์ลูกกุ้งมาทดลองเลี้ยง จนประสบผลสำเร็จในการเลี้ยงกุ้งก้ามกราม สร้างรายได้ให้กับครอบครัวอยู่ดีกินดี จนปัจจุบัน และได้มีสมาชิกเกษตรกรในพื้นที่สนใจและหันมาเลี้ยงกุ้งก้ามกรามในพื้นที่เกือบทุกหลังคาเรือน สร้างรายได้ให้กับครอบครัว เป็นอาชีพหลักของเกษตรกรผู้เลี้ยงกุ้งก้ามกราม ชาวตำบลนาเชือก อำเภอยางตลาด จังหวัดกาฬสินธุ์จวบจนปัจจุบัน

การเลี้ยง

ก่อนปล่อยลูกกุ้งต้องสูบน้ำเข้าบ่อไว้ก่อน 1 วัน ถ้าเป็นบ่อใหม่ ไม่ควรสูบน้ำใส่บ่อนาน
เพราะจะทำให้แมลงปอมาไข่ และเกิดตัวอ่อน ซึ่งสามารถจับลูกกุ้งกินได้ ถ้าเป็นบ่อเก่าที่เลี้ยงอยู่แล้ว ควรใช้อวนมุ้งไนล่อนสีฟ้า กั้นเป็นคอกภายในบ่อไว้ส่วนหนึ่ง สำหรับอนุบาลลูกกุ้งระยะหนึ่ง ประมาณ 1 เดือน

ในกรณีที่เลี้ยงกุ้งอย่างเดียว และมีน้ำถ่ายเทดี ควรปล่อยกุ้งในอัตราส่วน 15-30 ตัวต่อตารางเมตร เมื่อกุ้งมีอายุได้ประมาณ 2-3 เดือน จึงคัดกุ้งที่มีขนาดใกล้เคียงกันไปเลี้ยงในบ่อเดียวกัน ในอัตราส่วน 5-10 ตัวต่อตารางเมตร หลังจากการคัดขนาดแล้ว มีอัตราการเจริญเติบโตที่ใกล้เคียงกัน ถ้าน้ำถ่ายเทไม่มาก ต้องลดจำนวนลงเหลือ 3-5 ตัวต่อตารางเมตร จากการสำรวจผู้เลี้ยงกุ้ง  ที่ปล่อยกุ้งในอัตราส่วน 5-10 ตัวต่อตารางเมตร จะได้ผลิตผล 150-200 กิโลกรัมและไร่ ในระยะ 7-8 เดือน ถ้าปล่อยกุ้งแน่นเกินไปกุ้งจะโตช้า ในกรณีที่ใช้วิธีทยอยจับกุ้งโตออกตลอดปี ควรปล่อยกุ้งเป็นระยะทุก 3-4 เดือน ในจำนวนที่มากกว่ากุ้งที่จับออก 3 เท่า เช่น ถ้าจับกุ้งใหญ่ขาย 1,000 ตัว ในระยะ 4 เดือน ก็ต้องปล่อยกุ้งเล็กลงไปแทนประมาณ 3,000 ตัว

อาหารและการให้อาหาร

ส่วนประกอบของอาหาร กุ้งเป็นสัตว์ที่กินอาหารไม่เลือก ทั้งซากสัตว์ และเมล็ดพืช กุ้งหากินในเวลากลางคืนตามพื้นก้นบ่อ ฉะนั้นอาหารที่ใช้เลี้ยงกุ้งในบ่อจึงได้แก่ เนื้อปลาสด เนื้อหอย และอาหารผสมบดและอัดเม็ดตากแห้ง และเนื่องจากกุ้งกินอาหารช้า อาหารผสมจึงควรจมอยู่ในน้ำได้นาน ไม่ละลายน้ำเร็ว อย่างน้อยจะต้องคงรูปอยู่ได้นานไม่ต่ำกว่า 3 ชั่วโมง ส่วนผสมของอาหารควรมีโปรตีนร้อยละ 20-30   สำหรับกุ้งเล็กที่มีขนาด 1-2 เซนติเมตร ที่เลี้ยงในบ่อดิน เริ่มให้อาหารตั้งแต่วันแรกที่ปล่อยลูกกุ้งลงเลี้ยง ประมาณ 1/2 กิโลกรัมต่อจำนวนกุ้ง 10,000 ตัวต่อวัน หว่านวันละ 2 ครั้ง เช้าและเย็น และให้เพิ่มอีกประมาณร้อยละ 30-50 ของน้ำหนักอาหารเดิมต่อทุก 2 สัปดาห์ จนอายุประมาณ 4 เดือน จึงให้เพิ่มในอัตราร้อยละ 25-30 ของน้ำหนักอาหารเดิมต่อทุก 3-4 สัปดาห์ โดยลดจำนวนครั้งเหลือเพียงครั้งเดียวในเวลาเย็น ในการพิจารณาให้อาหาร เรามีวิธีการพิจารณาดังนี้ ถ้าเป็นกุ้งเล็กต่ำกว่า 100 ตัวต่อกิโลกรัม      ให้อาหารประมาณร้อยละ 10-12 ของน้ำหนักกุ้ง ถ้าเป็นกุ้งขนาด 50-80 ตัวต่อกิโลกรัม ให้อาหารประมาณร้อยละ 5-8 ของน้ำหนักกุ้ง ถ้ากุ้งใหญ่กว่านี้ให้อาหารประมาณร้อยละ 1-3 ของน้ำหนักกุ้ง ถ้าเป็นอาหารสดจะต้องให้มากกว่านี้ประมาณ 3-5 เท่า อาหารเม็ดแห้งต้องใช้ประมาณ 3 กิโลกรัม จึงจะเทียบได้กับอัตราส่วนน้ำหนักกุ้ง 1 กิโลกรัม ราคาอาหารเม็ดกิโลกรัมละประมาณ 8-10 บาท เพราะฉะนั้นค่าใช้จ่ายสำหรับอาหารที่ใช้เลี้ยงกุ้งประมาณ 30-40 บาทต่อน้ำหนักกุ้ง 1 กิโลกรัม โดยมีอัตรารอดตายประมาณ ร้อยละ 30-40

ผลผลิต

กุ้งที่เลี้ยงควรจะใช้เวลาไม่น้อยกว่า 7 เดือน ควรจับเมื่อตัวผู้มีน้ำหนักไม่ต่ำกว่า 80 กรัม และตัวเมียไม่ควรต่ำกว่า 50 กรัม ปริมาณนั้นไม่แน่นอน ขึ้นอยู่กับปัจจัยหลายอย่างคือ การจัดการแหล่งน้ำและอาหาร ในการจับกุ้งนั้น เราควรพิจารณาปัจจัย 2 ประการ คือ ขนาดที่ตลาดต้องการ และขนาดที่กุ้งเจริญเติบโตถึงจุดอิ่มตัว ผู้เลี้ยงย่อมทราบดีว่า กุ้งโตไม่เท่ากัน ยิ่งเลี้ยงไป ตัวผู้ยิ่งโตกว่าตัวเมียเมื่ออายุประมาณ 8-12 เดือน ตัวผู้จะโตกว่าตัวเมียประมาณ 2 เท่า 

จากการสังเกตการเลี้ยงกุ้งก้ามกรามในบ่อพบว่า ควรจับกุ้งเมื่อตัวผู้มีขนาด 8-10 ตัวต่อกิโลกรัม และตัวเมียมีขนาด 15-18 ตัวต่อกิโลกรัม ซึ่งเป็นระยะที่กุ้งก้ามกรามในบ่อมีอัตราการเจริญเติบโตเร็วที่สุด ถ้าพ้นจากนี้ไปจะโตช้า ในการเลี้ยงกุ้ง เพื่อเป็นธุรกิจนั้น ควรจับกุ้งโดยใช้อวนจะเหมาะกว่าวิธีอื่น ทั้งนี้เพราะกุ้งโตไม่เท่ากัน การใช้อวน ทำให้สามารถเลือกจับกุ้งที่โตออกขายก่อน กุ้งไม่บอบช้ำ ช่วยให้ได้ราคาดี และประหยัดทั้งกำลังคนและอุปกรณ์ อย่างไรก็ตามไม่ควรจับกุ้งที่กำลังลอกคราบ หรือเพิ่งลอกคราบใหม่ๆ เพราะเปลือกยังนิ่ม และเกิดบาดแผลง่าย ทำให้เน่าเสียเร็ว และไม่ควรจับกุ้งขังไว้ค้างคืน เพราะจะทำให้กุ้งได้รับความเสียหายเนื่องจากกุ้งลอกคราบ และส่วนมากจะถูกกุ้งตัวอื่นกิน เหลือบางส่วนเท่านั้น โดยราคาซื้อขายที่ปากบ่อ กิโลกรัมละ 250 บาท นำส่งลูกค้ากิโลกรัมละ 280-400 บาท ตามระยะทาง เนื่องจากต้องเติมน้ำมัน 2 ส่วน คือ ทั้งน้ำมันรถยนต์และน้ำมันเครื่องทำออกซิเจนในถังกุ้งอีกด้วย

ข้อมูลเนื้อหา เรื่องราว เขียนโดย นางสาวพิฐชญาณ์  ศรีวงศ์แสง

ภาพถ่าย/ภาพประกอบ โดย นายเอกรัตน์  ภูบุตตะ

ข้อมูล TKP อ้างอิง https://346kalasin.blogspot.com/2022/08/blog-post.html

download